به نقل از «فارس»

اگر اینشتین مدیر مدرسه بود ...

تاریخ انتشار: ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۴۳۵۲۹

ابوالفضل بختیاری دکترای تخصصی علوم تربیتی دارد. آخرین کتاب ایشان در مقام مترجم با نام «اگر اینشتین مدیر مدرسه بود» نوشتة پروفسور توماس آرمسترانگ منتشر شده است. اگرچه نکته ها و گفته های این گفت وگو به تمام آنچه در کتاب آمده است نپرداخته، ولی برخی از آن ها جالب و جذاب است. در ادامه، گفت وگویی با دکتر بختیاری دربارة مباحث مربوط به فرهنگ سازمانی مدرسه را خواهید خواند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در آغاز دربارة کتاب اگر اینشتین مدیر مدرسه بود، توضیح دهید.

نویسندة این کتاب، از اســتادان برجستة علوم تربیتی است و تألیفات فراوانی در این رشته دارد. در ادامه و در طول گفت وگو، چکیــده ای از اهم مطالب این کتــاب را مطرح می کنم. توماس آرمسترانگ تصریح کرده اســت که اگر اینشتین مدیر مدرسه بود، حامی و هادی می بود و به مباحث نوین آموزشــی از جمله فناوری هــای نوین توجه می کرد.

اگر اینشتین مدیر مدرسه بود، حامی و هادی می بود.

 

به جــای نمره، ثمره را مدنظر قرار می داد. به جای رقابت به رفاقت و دوســتی توجه می کرد و به مقایســة معلمان و دانش آموزان بــا یکدیگر دامن نمی زد. به درس هــای ریاضی و علوم بیش از حد تأکید نمی کرد. کارکنان مدرســه و دانش آمــوزان را تحقیر و تهدیــد نمی کرد. در دورة ابتدایــی به آموزش یک زبان دیگر بــه جز زبان مادری اهمیت می داد. و به خواندن و نوشتن توجه ویژه نشان می داد.

به جای رقابت به رفاقت و دوســتی توجه می کرد و به مقایســة معلمان و دانش آموزان بــا یکدیگر دامن نمی زد.

 

نتیجة پژوهشــی که خانم پروفسور ماساکو واتانابه انجام داده اســت، این ادعــا را تأیید می کند: کشــورهایی که نظام آموزشــی موفقی ندارند، به خواندن و نوشــتن (و انشا) اهمیت ویژه ای نمی دهند. همچنین، به گمان آرمسترانگ، اگر اینشتین مدیر مدرسه بود، در روند تصمیم گیری، آنی، فوری و احساساتی عمل نمی کرد.

کشــورهایی که نظام آموزشــی موفقی ندارند، به خواندن و نوشــتن اهمیت نمی دهند.

 

متأســفانه در حال حاضر فرهنگ ســازمانی در ایران لحظه ای و جزئی نگر است! ازاین رو، به مسائلی توجه نشان  داده می شــود که غالبا در بهســازی و نوســازی آموزش تأثیر قابل توجهی ندارند.

چگونــه می توان با اســتفاده از محرک های درونی نســبت به کارکنان مدرسه، موجبات شــادی و نشاط فرهنگ سازمانی را فراهم کرد؟

متأســفانه در حال حاضر فرهنگ ســازمانی در ایران لحظه ای و جزئی نگر است!

 

در این زمینه می توانم به کتاب مدرسه ای که می آموزد (مدرسه یادگیرنــده)، نوشــتة پیتر سنگه اشــاره کنم. در این اثر عنوان شده مدرسه ای موفق (مؤثر) است که به طور دائم در حال یادگیـری است. وقتی معلم (یا مدیــر  یا ســـایر کارکنان مدرسه) یاد می گیرد، دانش آموز یاد می گیرد (وقتـــی معلم یاد می گیرد، دانش آموز بهتر یاد می گیرد). متأسفانه بسیاری از معلمان ما به مطالعه اهمیت نمی دهند.

مدرسه ای موفق است که به طور دائم در حال یادگیـری است.

 

این در حالی است مثلا در ژاپن و فنلاند، هر معلم ســالانه در حدود پنج کتاب می خواند و چندین فیلم آموزشــی می بیند. همچنین، باید شرایطی فراهم کنیم که معلمان و دیگر کارکنان مدرســه بتوانند تجربه های خــود را با یکدیگر به اشــتراک بگذارند؛ با اســتفاده از تجربه های موفــق و ناموفــق آموزشــگران و آموزش دانان (روایت پژوهی).

باید شرایطی فراهم کنیم که معلمان و دیگر کارکنان مدرســه بتوانند تجربه های خــود را با یکدیگر به اشــتراک بگذارند.

 

روش های آموزشی در ایران نیازمند بازنگری از پایین به بالا هســتند. در فرهنگ ســازمانی مدرســه، روند دســتوری بالا به پایین جوابگو نیســت و تغییر و تحــول بایــد از درون، و نه به صورت دستوری و از بیرون، صورت بگیرد.

در فرهنگ ســازمانی مدرســه، روند دســتوری بالا به پایین جوابگو نیســت و تغییر و تحــول بایــد از درون، صورت بگیرد.

 

ارزشمندساختن معلمان به چه طریقی می تواند به خلاق تر و پویاترشدن فرهنگ سازمانی مدرسه کمک کند؟

 شــناخت فرهنگ مدرســه و کلاس، ســهل و ممتنع اســت! بدیهی اســت، معلمــی که از حداقل های ضــروری زندگی بهره مند نباشــد، معلم شادی نخواهد بود و نمی تواند شادابی را به دانش آموزان منتقل کنــد. ازاین رو، باید به منزلت اجتماعی معلمان بیش از پیش اهمیت داده شود. باید شــرایطی فراهم کنیم که معلمان بتوانند از مدرسه ها در کشورهای پیشرفته و پیشرو بازدید کنند و از این طریق ایده های نو کسب کنند.

باید برای پرورش حرفه ای معلمان بیش از پیش سرمایه گذاری کنیم.

 

به علاوه، باید برای پرورش حرفه ای معلمان بیش از پیش سرمایه گذاری کنیم. نهادهایی که از نظر مالی قدرتمندند می توانند در حوزة نوســازی و بهسازی منابع انســانی مدرسه سرمایه گذاری کنند.

آیا تغییر و تحول فرهنگ مدرســه مســتلزم افزایش اختیارات مدیر مدرسه است؟

مدیر مدرســه باید در ســازمان تحت هدایت خود از آزادی نسبی برخوردار باشد. در مدرســه های ما تعداد آیین نامه ها و بخش نامه ها چنان زیاد اســت که بخش زیادی از وقت مدیران مدرسه را به خود اختصاص می دهد. در مقابل، در کشورهای پیشرفته، مدیران از آزادی و اختیار زیادی برخوردارند. در کتاب روش های جدید تعلیم وتربیت، نوشــتة ژان رسوبر، به این مهم اشاره شده است که در بسیاری از مدرسه ها باید اکثر اقداماتی را که پیشتر صورت می دادیم دیگر ادامه ندهیم.

مدیر مدرســه باید در ســازمان تحت هدایت خود از آزادی نسبی برخوردار باشد.

 

بعضی دستوراتی که به مدیران مدرسه ابلاغ می شوند، فایدة چندانی ندارند. ازاین رو می توانیم از تعداد دستورالعمل ها و بخش نامه ها بکاهیم تا از این طریق مدیران از آزادی نســبی بیشتری بهره مند شوند.

ترس و محافظه کاری مدیر مدرســه چگونه به فرهنگ ســازمانی مدرســه لطمه می زند؟

 ترس از اقدام و قبول نکردن مخاطره مانــع خلاقیــت و نــوآوری در فرهنگ  ترس باعث می شود ًآموزشی است. اساســا بخشــی از حقایق موردتوجه قرار نگیرند. ترس باعث می شــود مدیر ظاهربین و تملق گو شــود.  ًمتأســفانه، در حال حاضر بعضی مدیران صرفا به انجــام فعالیت هایی همــت می گمارند که مقام مافوقشان می پسندد و بدین طریق مانع از پویایی فرهنگ سازمانی مدرسه می شوند.

می توانیم از تعداد دستورالعمل ها و بخش نامه ها بکاهیم تا از این طریق مدیران از آزادی نســبی بیشتری بهره مند شوند.

 

انجام چه فعالیت هایی در مدرســه به پویاترشدن فرهنگ سازمانی مدرسه منجر می شود؟

شــادی، بازی، شــادابی در فضا و فرهنگ مدرسه و کلاس بیش از پیش باید موردتوجه مربیان، معلمان و مدیران قرار گیرد. در نظام آموزشی ما شادی و نشــاط مغفول مانده اند. باید شــرایطی فراهــم کنیم کــه مدیران و کارکنان مدرسه اجازه داشته باشند شکست بخورند. اگر فرصتی بــرای خطاکردن ایجاد نکنیم، یادگیری ارتقا پیدا نمی کند. به علاوه، باید فضایــی فراهم کنیم کــه دانش آموزان بتوانند با خیال آســوده همة سؤالاتشــان را مطرح کنند.

باید شــرایطی فراهــم کنیم کــه مدیران و کارکنان مدرسه اجازه داشته باشند شکست بخورند.

 

همچنین، باید به تربیت  معلمان توجه ویژه ای نشــان دهیم. معلمــان و مدیران مــدام باید در حــال آموزش و مطالعــه و نوآوری باشند.

آزادی عمل و پرورش مستمر معلمان و مدیران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. 

 

آزادی عمل و پرورش مستمر معلمان و مدیران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. توجه به آموزش های فناورانه و آموزش یک زبان، به جز زبان مادری، نیز بسیار تأثیرگذار است.

در مدرسه چه آسیب هایی مانع از پویایی فرهنگ مدرسه می شوند؟

گفت وگــو و تعامل بین معلم و مدیر، معلــم با دانش آموز، و معلم با معلم، در الگوهای موفق آموزش و یادگیری مطرح  شــده اســت. فهم دیگران در شــنیدن از هم، و فهم دیگران در ارتباطات و روابط انســانی مدرسه در تعالی و فرهنگ مدرسه بسیار مهم و مؤثر است. در فرهنگ مدرســة ما چنانکه باید به گفت وگو بها داده نشده است.

فهم دیگران در شــنیدن از هم، و فهم دیگران در ارتباطات و روابط انســانی مدرسه در تعالی و فرهنگ مدرسه بسیار مهم و مؤثر است.

 

از جملــه گفت وگو بین مدیران یا گفت وگــوی مدیران با معلمان یا معلمان با دانش آموزان. تعامل سازندة مدیر با معلم و معلم با همتایان می تواند به بهسازی آموزش و یادگیری کمک کند. آلفرد مارشال بر این باور است که پربازده ترین سرمایه گذاری، ســرمایه گذاری در هوش تودة مردم اســت. ما به آموزش وپرورش به عنوان یک سرمایه گذاری پربازده، چنانکه باید، توجه نمی کنیم. در عوض به مسائلی توجه می کنیم که تأثیرشان در تعلیم وتربیت ناچیز اســت.

نمی توانیم توانایی و هوشــمندی دانش آمــوزان را صرفــا از طریق امتحان ارزیابی کنیم.

 

نکتة مهم دیگر این اســت کــه طبق گفتة دکتر ســیدمهدی الوانی، گزینــش بد، آموزش خــوب را جبران نمی کنــد. معلمی که به واســطة گزینش نامناســب وارد نظام آموزشی می شــود، نمی تواند در عرصة تعلیم وتربیت تأثیرگذار باشد. از سوی دیگر باید توجه داشت، نمی توانیم توانایی  و هوشــمندی دانش آمــوزان را صرفــا از طریق امتحان ارزیابی کنیم.

سنجش نامناسب، توانایی دانش آموزان به فرهنگ مدرسه لطمه می زند.

 

امتحان فقط بخشــی از توانایی هایی دانش آموزان را می سنجد. مسلم است سنجش نامناسب، توانایی دانش آموزان به فرهنگ مدرسه لطمه می زند.

چطور می توان با بهسازی فرایند یادگیری در مدرسه شادی را به کلاس درس آورد؟

در فرهنگ مدرســه، میــزان یادگیری و تغییر و تحول دانش آموزان از اهمیت زیادی برخوردار است. ازاین رو باید به مسائلی توجه نشان دهیم که کاربردی اند و در آینده به کار دانش آموز می آیند. در این زمینه، اســتفاده از روش های متنوع افزایش شوق یادگیری در دانش آموزان تأثیر بســیار مثبتــی دارد.

باید به مسائلی توجه نشان دهیم که کاربردی اند و در آینده به کار دانش آموز می آیند.

 

همچنین، در حوزة برنامه ریزی درسی باید به برنامة درسی پنهان توجه نشان دهیم. برنامة درســی پنهان برنامه ای بسیار اثربخش است که در برنامة درسی رسمی به آن توجه جدی نمی شود.

اســتفاده از روش های متنوع افزایش شوق یادگیری در دانش آموزان تأثیر بســیار مثبتــی دارد.

 

از سوی دیگر، به گمان من در ایران روند آموزش معلمان به صورت سالانه بهسازی نمی شود. مثلا برخی معلمان سالها به طریقــی ثابت و بدون نوآوری، نکات آموزشــی را به دانش آمــوزان درس می دهند. این در حالی است که دانش معلمان باید مدام به روز شود. تیموتی واکر در کتاب راهبردهایی برای کلاس شاد (ترجمة بختیاری و همکاران) یادآور شده که مدرسة شاد نیازمند معلمان شاد اســت.

برنامة درســی پنهان برنامه ای بسیار اثربخش است.

 

معلم ناشــاد دانش آموز ناشاد تربیت می کند. از ســوی دیگر، در فرایند یادگیری، نبایــد از دانش آموزان انتظارات نابجا داشته باشــیم. همچنین، با توجه به یافته های روان شناســی آموزشی، باید به تفاوت های فردی دانش آموزان توجه کنیم. به علاوه، باید از معلمانی استفاده کنیم که حامی و هادی باشــند و به جای تنبیه به تشویق بها دهند.

بــا وجود تغییــر و تحولات بســـیار عظیم، گســـترده و غیرقابل پیش بینی در فرهنـــگ آموزشـــی و فرهنـــگ مدرســه، هنـــوز روش های آموزشــی نتوانسته اند کنجکاوی، نوآوری و خلاقیت دانش آموزان را به طور کامل سرکوب کنند.

دانش معلمان باید مدام به روز شود.

 

از طرف دیگر، این اتفاق جای خوش حالی دارد. از منظــر دیگر، در فکر و فرهنگ مدرســه روزنة امیدی مشاهده می شــود، یعنی در مدرسه های ما مربیان، معلمان و به ویژه مدیرانی وجود دارند که به تعالی، بالندگی، توسعه و بهســازی فضا، فکر و فرهنگ نهاد آموزشــی می اندیشند.

باید به تفاوت های فردی دانش آموزان توجه کنیم. 

 

نکته هایی که در ادامه می آیند، در حوزة مدیریت مدرسه و تعالی فرهنگ مدرسه، کوچک اما کاربردی اند:

اگر اینشتین مدیر مدرسه بود:

در مدرســه خیلی از کارهای امــروز را نمی کرد. برای مثــال همکاران را مقایســه نمی کرد، معلمــان را به رقابت وانمی داشت و به جای حرف زدن عمل می کرد. به معلمان آزادی عمل بیشتری می داد. با معلمان بیشتر گفت وگو می کرد. بیشتر تشویق می کرد تا تنبیه. به تعالی و توسعة فرهنگ مدرسه توجه ویژه می کرد. به توســعة حرفه ای همکاران و رشد آن ها با روش های جدیــد آموزش پژوهــی (تدریس پژوهــی، کنش پژوهی و روایت پژوهی) می پرداخت. به تفکر و تخیل دانش آموزان بیشتر بها می داد. به یادگیری همتایانة معلمان بیشتر توجه می کرد. به ارزش های فرهنگی، قومی، دینی و زبانی دانش آموزان توجه می کرد. بــه معلمان می گفــت بچه ها را با هم مقایســه نکنیــد و به علاقه ها و سلیقه های دانش آموزان در تمامی امور آموزشی توجه کنید. دوره های هم آموزی و بازآموزی معلمان را با نظر معلمان باتجربة بیشتر برگزار می کرد. اگر اینشــتین مدیــرکل بود، به بهســازی فرصت های آموزشــی برای همة دانش آموزان بیشــتر توجه می کرد و کارهای جزئی ـ اداری را به معاونان واگذار می کرد. اگر اینشــتین وزیر بود، به توصیه هــای بزرگان علوم تربیتــی، دانش پداگوژیکی، توجه می کــرد یا حداقل چند مشاور متخصص علوم تربیتی برای خود برمی گزید. اگر اینشتین سیاست گذار آموزشی بود، به سیاست های آموزشی درازمدت فکر می کرد. اگر اینشتین رئیس سازمان پژوهش بود، به کتاب های درسی به روز، کم حجم و آموزش معلمان و مدرسان، با توجه به تغییرات کتاب ها، بیشتر توجه می کرد. اگر اینشــتین رئیس پژوهشــگاه آموزش وپرورش بود، بــه پژوهش های کلان و مهم ترین مســئله های کلان نظام آموزشی توجه ویژه می کرد. اگر اینشتین دبیر کل شورای عالی بود، به میزان عمل مصوبات شــورای عالی در میدان عمل (مدرســه، منطقه و اداره) بیشتر نظارت می کرد. و اگر اینشتین معاون آموزشی وزیر بود، به نتایج تیمز، پرلز، و استیم توجه می کرد.

بازنشر از: مجله رشد مدیریت مدرسه

انتهای پیام/

از شما صاحبنظر گرامی در حوزه تعلیم و تربیت هم دعوت می کنیم، از نویسندگان، ممیزان و اعضای هیئت تحریریه پنجره تربیت باشید. برای ارسال مطالب و عضویت در هیئت تحریریه، از طریق ایمیل FarsPanjarehTarbiat@gmail.com مکاتبه فرمائید.

منبع: فارس

کلیدواژه: معرفی کتاب مدیریت مدرسه اداره مدرسه اینشتین مدرسه موفق فرهنگ ســازمانی زیادی برخوردار مسائلی توجه دانش آمــوزان کارکنان مدرسه فرهنگ مدرســه فهم دیگران سرمایه گذاری فرهنگ مدرسه دانش آموزان یاد می گیرد معلمان بیش فراهم کنیم بیش از پیش توجه ویژه دانش آموز توجه نشان ازاین رو نامه ها گفت وگو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۴۳۵۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دشمن به دنبال ایجاد یاس و ترس در دل ما است

به گزارش خبرنگار مهر، حسین تاریخی در مراسم اختتامیه رویداد روایت دختران ایران که رویدادی برای روایتگری پیشرفت ایران و دختران ایران است؛ گفت: رسانه‌های دشمن همواره به دنبال ایجاد یاس، ناامیدی و ترس در دل مردم ایران هستند؛ شاید برای برخی از افراد عجیب باشد اما در حوادث یک ماه اخیر و به دنبال شرارت‌های رژیم صهیونیستی در منطقه، برخی از دانش آموزان اعلام کردند که در مدرسه با فضای ترس مواجه بودیم؛ آنها به شدت ترسیده بودند که نکند اسرائیل حمله کند و جنگ بشود؛ حتی تعدادی از دانش‌آموزان هم به مدرسه نیامده بودند.

دبیر کل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان گفت: جنگ امروز جنگ روایت‌ها است و آنقدر این جنگ خانمان سوز است که دشمن در تلاش است ذهن و فکر تمامی جوانان ما را از بین ببرد و هر کس که در ایران زندگی می‌کند را مأیوس و ناامید کند.

رسانه دشمن کاری کرده که دانش آموزان از پاسخ اسرائیل می‌ترسیدند

وی با اشاره به حوادث تلخ سال ۱۴۰۱ گفت: کسانی بودند که ناشی از تلاش دشمن در رسانه‌ها، به کف خیابان آمدند و جان خود را از دست دادند. اینها نتیجه تلاش‌های دشمن در تشویش و گمراهی اذهان عمومی است. امروز در حالی که همه کشورها از اقتدار ایران می‌گویند و دفاع ایران را مشروع می‌دانند؛ رسانه‌های دشمن کاری کرده بودند که در محیط مدرسه دانش آموزان از پاسخ اسرائیل می‌ترسیدند.

تاریخی با بیان اینکه آینده نوجوانان و جوانان ما به شدت مورد حمله ناجوانمردانه قرار گرفته است؛ گفت: اگر لطف الهی نبود؛ ممکن بود ما هم مورد حمله رسانه‌های دشمن قرار بگیریم؛ فکر ما آشفته شود و یا به خیابان‌ها برویم؛ برای جلوگیری از این حوادث ما نیازمند تبیین اهداف و برنامه برای مردم هستیم؛ تبیین هم نیاز به کمک و روایت کردن دارد.

گاهی خود ما هم باورمان نمی‌شود که به چه دستاوردهایی رسیدیم / ‏‬مدرسه محلی برای گفتگوی رو در رو با دانش آموزان

دبیر کل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان گفت: ما باید در جایی که امکان رو در رو شدن با دانش‌آموزان را داشته باشیم روایتگری کنیم. جایی که می‌توانیم با او به تبادل نظر و گفتگو بپردازیم؛ حتماً این کار را بکنیم و این فرصت را غنیمت بشماریم. شاید نتوانیم در فضای مجازی به خوبی دشمن عمل کنیم اما مدرسه جایی است که در دست ماست. جایی که می‌توانیم به صورت هنرمندانه با مخاطبان نوجوان خود ارتباط برقرار کنیم. مدرسه یکی از جدی‌ترین فرصت‌های ماست که می‌تواند تعیین کننده باشد.

وی با اشاره به اینکه گاهی خود ما هم باورمان نمی‌شود که به چه دستاوردهایی رسیدیم؛ افزود: اسرائیل از ابتدای طوفان الاقصی تاکید می‌کند همه کاره ایران است؛ آمریکا و اروپا دائماً بر قدرت ایران تاکید کردند؛ اما باز هم کسانی هستند که قدرت دفاعی و نظامی ایران را دست کم می‌گیرند؛ این ندیدن قدرت داخلی آفتی بوده که صدها سال است در ایران وجود داشته است. دشمن هم بر این نقطه ضعف تمرکز دارد.

تلاش دشمن برای تفرقه افکنی به کمک بهانه‌های واهی

دبیر کل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان خاطر نشان کرد: دشمن دائماً به فکر این است که از تفرقه‌های بین ما استفاده کند. و ما باید هشیار باشیم و بهانه‌های واهی برای تفرقه افکنی را به دشمن ندهیم.

کد خبر 6089838 علی قدمی